Teach yourself Dinka(Piɔ̈ɔ̈cë rɔt në Dinka (Thuɔŋjäŋ) by Jiɛ̈ŋ institute of Education : April 2018

Wednesday, April 18, 2018

Funny story about naming. Names have different meanings from different cultures. Read this short funny story:
Ee nyan cɔl Abuk yennëke thut (gɔ̈k/kɔɔr) raan ye cɔɔl Amook.
Na ɣɔn ke jɔl thiaak. Gokï jäl tɔ̈ në run tök ku dhiëthkï dhɔ̈k (dhuk), gokï cäk ye cɔɔl Amook ëyadɛ̈.Yen ee jäl ya Amoŋthi ku wun yennëka ya Amoŋdït baai. Gokï jäl tɔ̈.
Na ɣɔn ke yen tik akɔɔr (awïc) bï monyde jɔ̈l. Ke na pol meth baai keka lueel, ye Amook lɔ-dïu, duk bë pol në käŋ. Ke ka piŋ moc ku cï kë lueel.
Na ɣɔn në kööl dɛ̈, ke Amoŋthi acïi man yɔ̈ɔ̈k, ye Amook bär tɛ̈n, nyuɔɔcë ku man e ɣɔ̈l nyuɔ̈m.
Na wën ke meth ee nyuɔ̈m jäl nuaai yic në yecin. Go man wun ë meth jäl cɔɔl, lueel "ye Amook bär tïŋ kë looi Amoŋdu!" Go wun ë meth mɛnhde cɔɔl, "ye Amoŋ Abuk bär tɛ̈n!" Go tik lueel ye magɛ̈c! Magɛ̈c! Ye moc acï ɣɛn lat ku ye kake kee mɛt ke yic, ku jiɛ̈l leer paanden. Na thiëc yen, yeŋö yen paande waan, go lueel ye ɣɛn cï kɛ̈ɛ̈k baai kek moc. Go puɔ̈l, na ɣɔn acï piny bak, ke bɛ̈ny Awet jɔl luŋden looi. Go AWet keek (thïïc) thiëëc. thiëcden ëkë piɛŋkɛ̈;
Awet: Na yïn ye yïn cɔl ŋa?
Abuk: ɣɛn ye cɔl Abuk.
Awet: Na monydu cɔl ŋa?
Abuk: Monydiɛ̈, acɔl Amook.
Awet: Na mɛnhdu cɔl ŋa?
Abuk: Mɛnhdiɛ̈ acɔl Amook.
Awet go moc thiëëc,
Awet: “Na yïn ca lueel kadë tënnë tiɛŋdu?”
Amook: Yen acï ɣɛn cɔɔl ye "Amook bär tïŋ kë looi Amoŋdu." Guɔ meth jäl cɔɔl, ya "bär tɛ̈n Amoŋ Abuk." Yen jɔl yen jam ye ca lat.
Go Awet keek bɛɛr thiëëc wuulɛ̈;
Awet: Ku naŋ acölë meth man, ke cɔl kadë?
Keek Kedhia: kake cɔl ya Amoŋ Abuk.
Awet: Abuk yïn cï monydu jɔ̈l.

Kuen akököl ku dhuk kekä cï keek thiëckë, ku thiɔ̈ŋ ke ɣän lääukë yiic në Keka yic ka lueth. Ku ɣän lääukɛ̈ yiic në wël liu. Ku kuany lëtta yen ye yic në ke wël cï keek beikë.

1. Yeŋö ë yennë Abuk jɔt paanden?

2. Yeŋa yennë cï cäk baai ke thöŋ rin ke wun ka man?

3. Wën cïk keek dhuŋden jäl dhiëëth; cï bɛ̈n cäk ke yeŋa?

4. Yeŋö yennë ɣɛ̈ɛ̈l man meth, yen monyde cɔɔl bë mɛnhde cɔɔl?

5. Wën cennë tïk meth cɔɔl, ëye cɔɔl yedï?

6. Cï kuɛ̈n cennë yïn akököl kueen, yeŋö ye luɛɛl de wɛ̈t cɔl “thut” në akökölic?
A. Kaar.
B. Thiëëk.
C. Gɔ̈k/kɔ̈ɔ̈r.
D. Gueel.

7. Ɣɔn cï keek röth jäl thiaak; cï bɛ̈n tɔ̈ në run keedë ku jɔl kï mɛnhden dhïïith (dhiëëth)?
A. Run kee diäk.
B. Run kee ŋuan.
C. Run tök.
D. Run kee rou.

8. Wën cennë tik lɔ paanden, yen acï bɛ̈n lɔ lɛ̈k kɔcken ye cï kɛ̈ɛ̈k baai kek mocden.
A. Yic.
B. Lueth
.
9. Na ɣɔn ke tik akɔɔr (awïc) bï monyde jɔ̈l, ke na pol meth ka yöök, “ye Amook lɔ-dïu.”
A. Yic.
B. Lueth.

10. Në thök de akököl wën cennë luŋden looi, yeŋa yen cï bɛ̈n luɔ̈k yic?
A. Tik.
B. Moc.
C. Meth.
D. Agamlöŋ.

11. Cï luɛɛl de akököl, luel yeŋö yennë tïk yen moc ëya?
A. Ee bï moc riɔ̈ɔ̈k piɔ̈u.
B. Ee kë nhiɛɛr yen moc arëët.
C. Ee cï nyic lan yen lɛ̈t.
D. Ee kë cen moc kueeth.

12. Ɣɔn cennë luk looi, yeŋa yennëke loi luŋden?
A. Lualdït.
B. Awet.
C. Manut.
D. Cïman.

Comprehension 1.

Raan cï Raan yup liel ke kee kuath weŋ (woŋ)."

Ɣɔn në kaakölkë, ke kɔc keerou aake cï lɔ kɔ̈ny në ɣɔ̈k wunlei. Na lekkɛ̈, keka ke lɔ yiɛ̈n weŋ tök. Gokï lueel ye wɔ bë dhuk ciɛ̈n, go raan tök lueel ye wɔ bë tëëk në kë rokthok yennëka bï wuɔk dac lɔ baai. Go raan töŋë lueel ye wɔ bë tëëk në dhöl de baaiciɛlic, agoku dac lɔ baŋ (yök) në kë cam. Go wën dɛ̈ gam ye ɣoou, ku lönykë dhöl tëkë në dhöl baai. Go raan tök woŋ thel Ku yup raanë weŋ thar. Kana ye ɣeetkë në baaiciɛlic ke kee yök tik ke kuek amëguaaŋ (tɔɔŋpiiny), go raan tök lueel ye man nya (mama) miɔc ɣa në mëguaaŋ. Go tik miɔɔc, go raan wën cɛthkeek jam ye diɛn( muɔny), na cï yïn miɔɔc ke yïn miɔc ɣa. Go wënkënnë miɔɔc ëya. Go raan wën thel weŋ yuïn kaak në ye rɛ̈th. Go raan wën yup weŋ thar, go acïcuide kaak në ye rɛ̈th ëyadɛ̈, ku jɔlkë cath ke kee kuëk ke thook në amëguaaŋ. Na wën ke weŋ wëëth yuïn bei ku jiɛ̈l. Kana ye thök mëguaaŋ ke raan wën tɔ̈ ciɛ̈n löm acïcui ku cï ya raan wën thel weŋ yen yup thar; go raan lueel ye yeŋö ye yïn ɣa yup thar? Go raan lueel ye yïn ya cɔl weŋ; go raan wën cï yup thar thiëc; na weŋ cï lɔ dï? Go lueel, ye yeŋö ye yïn ɣa thiëc ku yïn në Ka thel weŋ; go raannë lueel ku naŋ yïn; yïn raan yup weŋ thar Ku yïnnëka daai në weŋ; cï weŋ lɔ dï?
Kɔc aacï mɛ̈ɛ̈r në ciɛ̈m-ciɛ̈mic aabïk nhïïm määr në weŋ thelkë.

kake thiec
1. Yee kɔc keedë ka kee cï lɔ kɔ̈ny?

2. Alueel akököl yelɛ̈, ye cï jääl bïk lɔ kɔ̈ny: Yeŋö yennë lekkɛ̈ kɔ̈ɔ̈ny?

3. Wën leer keek dhuk ciɛ̈ɛ̈n, cï bɛ̈n tëëk dhöl nö?

4. Wën leer keek ke kee kuëk në amëguaaŋ, cï weŋ bɛ̈n yiɛ̈ndë në ke cin?

5. Yeŋö yennë raan tɔ̈ ciɛ̈ɛ̈n raan tɔ̈ tueŋ yup thar?

6. Wën tëëk keek baai gokï tik yök ke kuek amëguaaŋ ku limkï, go tik keek miɔɔc.
A. yic.
B. lueth.
7. Raan tɔ̈ tueŋ yen thel weŋ, acïï raan tɔ̈ ciɛ̈ɛ̈n bɛ̈n yup thar cɔɔl ëye weŋ.
A. Yic.
B. lueth.
8. Ku jɔlkï cath ke kee kuëk thook në amëguaaŋ, go ___________yuïn wuɔ̈thbei ku jiɛ̈l.
A. kɛɛu.
B. Weŋ.
C. Raan.
D. Tik.
9. Cï luɛɛl de akököl cennë yen lueel, yeŋa yen ye yök ke nɔŋ yic në keek?
A. Raan thel weŋ.
B. Raan yup weŋ thar.
C. Tiŋ kuek atɔm.
D. Aliu në kee ka kë yiic.
10. Yeŋö yennë ye luɛɛl de wɛ̈t cɔl lantöŋtɛ̈ɛ̈i në akökölic?
A. kaam cïn gääu.
B. kënnë tïŋ.
C. Cï guo gääu.
D. Aliu në ka cï keek bɛ̈ikɛ̈ yiic.

Tuesday, April 17, 2018

Funny story about naming. Names have different meanings from different cultures. Read this funny short story:
Ee nyan cɔl Abuk yennëke thut(gɔ̈k/kɔɔr) raan ye cɔɔl Amook.
Na ɣɔn ke jɔl thiaak. Gokï jäl tɔ̈ në ruɔ̈n tök ku dhiëthkï dhɔ̈k (dhuk), gokï cäk ye cɔɔl Amook ëyadɛ̈.Yen ee jäl ya Amoŋthi ku wun yennëka ya Amoŋdït baai.
Na ɣɔn ke yen tik akɔɔr(awïc) bï monyde jɔ̈l. Ke na pol meth baai keka lueel, ye Amook lɔr dïu.
Na ɣɔn në kööl dɛ̈, ke Amoŋthi acïi man yɔ̈ɔ̈k, ye Amook bär tɛ̈n, nyuɔɔcë ku man e ɣɔ̈l nyuɔ̈m.
Na wën ke meth ee nyuɔ̈m jäl nuaai yic në yecin. Go man wun ë meth jäl cɔɔl, lueel "ye Amook bär tïŋ kë looi Amoŋdu!" Go wun ë meth mɛnhde cɔɔl, "ye Amoŋ Abuk bär tɛ̈n!" Go tik lueel ye magɛ̈c! Magɛ̈c! Ye moc acï ɣɛn lat ku ye kake kee mɛt ke yic, ku jiɛ̈l leer paanden. Na thiëc yen, yeŋu yen pande waan, go lueel ye ɣɛn cï kɛ̈ɛ̈k baai kek moc. Go puɔ̈l, na ɣɔn acï piny bak, ke bɛ̈ny Awet jɔl luŋden looi.
thiëcden ëkë;
Go AWet Abuk thiëëc,Na yïn ye yïn cɔl ŋa? Go lueel yen cɔl Abuk.
Na moc cɔl ŋa? Moc acɔl Amook.
Na meth cɔl ŋa? Meth acɔl Amook.
Na yïn ca lueel kadë? Yen acï ɣɛn yɔ̈ɔ̈k ye "Amook bär tïŋ kë looi Amoŋdu." Guɔ meth jäl cɔɔl, ya "bär tɛ̈n Amoŋ Abuk." Yen jɔl yen jam ye ca lat.
Go Awet thiëëc; Ku naŋ acölë meth man, ke cɔl kadë?
Go lueel, ye kake cɔl ya Amoŋ Abuk. Go Awet lueel ye yïn cï moc jɔ̈l.

Tuesday, April 10, 2018

Aŋɔi ke Thoŋ de Jiɛ̈ŋ (Jiɛ̈ŋ prepositions)

Here are the few examples of Jiɛ̈ŋ prepositions.

Aŋɔi aayee wël thii ye keek juak/tääu në kεm ke wël agokï yïïn yiɛ̈n alooŋ piεth/ ŋɔɔc /tuëët. Ka diaaŋ ke aŋɔi keek kakë: ke, kee, kek, kë, ake, aake, ka, kaa, aka, ko, ku, kuna, na, aye, kennë, në, de, ë, atɔ̈, agoki, kï, ku jɔl ya agoku. Nyooth de Aŋɔi yennë kë:

1. Dut ku lual aatɔ̈ në amatic në yemɛn.
2. Jɔlwɔliec ku Yuuth aabë diɛ̈r në thök de Pεεi.
3. Rin ke kɔc ku rin ke bɛ̈i aaye keek gɔl në lёttaai dїt.
4. Agaany ku Nyaη aatit Awan, kuna cï Awan bɛ̈n, ke keek aa jɔl lɔ paan Awan.
5. Gutamuɔ̈ɔ̈r kennë Gutjɔŋ aabë waar miäk në kööl de yuït.

Muɔny ariäu ku Kee tic ëyadɛ̈ .
Ee moc yennëkee tɔ̈ ɣɔn, ku yen e cï jäl thïïk. Na ɣɔn ke jɔl tɔ̈ ke tiŋde baai. Ku yen ee mony ye tic. Moc, yennëkee kë bë cam baai yennëke ye lueel, na ye cɔɔŋ (akup, kora) tök ka cɔŋ (akuup, koraai) keerou ke bë keek cam baai, keka lɛ̈k tiŋde, ku gɛm tik ye ɣoou, ku looi ëya.
Na ɣɔn në kööl tök, ke bul ee jäl tɔɔu, ɣɔn në gɛ̈ɛ̈ŋ-akɔ̈l, bul ye cɔɔl athanywoŋkɔ̈u, yen ee bul ye dieer thëëi ke akɔ̈l ŋuɔt ke ruer thok. Go moc jäl tɔu në bul ku mɛ̈ɛ̈rnhom në kë lɔ̈k cäp (thaal) baai. Na ye yïnya, ke dhiɔmde lɔ cel, lök baai löökic ke liu. Yen acï jäl mat në muɔɔŋ (gɔ̈k) kennë nyande ëtɛ̈ɛ̈n. Nawën ke ye nyande tïŋ ke cïn many cï took ku nyande arɛ̈ɛ̈r ke ye, ku akɔ̈l akɔr bë cuɔl. Go thiëc, ye yeŋö cï piny ya coolol? Cïn kë cam mɛnhdiɛ̈? Go nyande bɛ̈ɛ̈r, ye kaa cie yen! Mama, wun ë këtɔ̈i (ŋɛk) aliu, akën kë bë thaal lueel wën jiɛ̈l en. Go dhiɔm gua ye “ca bul dieer abë rem kɔ̈ɔ̈c cï kaa kääc jiɛɛu! cï ŋö! Ye moc yennë ye tic baai?” ɣoou! ɣɛn bɔ̈ ɣɔ̈! ku lööny dhöl leer buul. Kana ye ɣeet në bul-kɔ̈u, ke yök bul ke cï dɔm a kee cït “acaak ke neer” ku mony de nyande ee tuur ŋoon buul adier nya yetök. Na kɔɔr bë miɛt ciɛ̈n bë lɔ luɔ̈m yïc kë cïï rɔt lëu, riɔ̈ɔ̈c guɔ̈p. Go rɔt kɛ̈m piny në mony de nyande lɔ̈ɔ̈m, ku ye dit yen ciɛk, tɛ̈ɛ̈u lueel:
yelɛ̈ piɛŋkë waarde ëkë;

Dhiɔp: “Monyë nyandiɛ̈, akɔ̈l acï cuɔl? kädiäŋ ke mɛnhdu bë ke nyiin ka guärke? (Ku yen moc ee muɔny ariäu, go wɛ̈t guɔ nyic yic). Ku ber dhuɔ̈k piny;
Dhiɔp: “Monyë nyandiɛ̈, akɔ̈l acï cuɔl? kädiäŋ ke mɛnhdu bë ke nyiin ka guärke?"
Mony ë nya: Go bɛ̈ɛ̈r; lueel, lɔɔr lɔ guärke mathiäŋ-dul ee lɛ̈i weer, këdït ca lɛ̈i weer, tueny dhoor ë nyum yic, kë cam aber gääi, dhoordït de kulaŋ, lɛ̈i lɔ weer ë pïrïït maköpo.”
Dhiɔp: (Go dhiɔm ŋuɔt ke dhuk piny, ye) “Monyë nyandiɛ̈, akɔ̈l acï cuɔl? kädiäŋ ke mɛnhdu bë ke nyiin ka guärke?"
Mony ë nya: (Go mony de nyan ŋua ye) “yiɛɛc magɛ̈ŋdiɛ̈! Maa në yïn cie dhiɔp! Ke yïn ee ca lɛ̈k wɛ̈t ë wën, lɔr ku löm abuɔ̈nydïtë ku köpic, wer-wer manyiɛ̈ɛ̈l köpic, wer-wer manyiɛ̈ɛ̈l jeric.”
Go bul jäl dɔm ëtɛ̈ɛ̈n ku jɔl kɔc daai në keek, në kë cï keek liɛ buul. Go ŋuɔt ke dhuk piny ago cuɔ̈k nyic, ku bë rɔt jäl kual.
Dhiɔp: “Monyë nyandiɛ̈, akɔ̈l acï cuɔl? kädiäŋ ke mɛnhdu bë ke nyiin ka guärke?
Mony ë nya: “yiɛɛc magɛ̈ŋdiɛ̈! Maa në yïn cie dhiɔp! Ke yïn ee ca lɛ̈k wɛ̈t ë wën, lɔr ku löm abuɔ̈nydïtë ku köpic, wer-wer manyiɛ̈ɛ̈l köpic, wer-wer manyiɛ̈ɛ̈ jeric.”
Mony ë nya: “Werë-wer manyiɛ̈l! Wer-wer manyɛ̈iɛ̈l! köpic” lɔɔr ku löm abuɔ̈nydïtë ku köpic, wer-wer manyiɛ̈ɛ̈l köpic, wer-wer manyiɛ̈ɛ̈l jeric.”
Go bul jäl dɔm ëtɛ̈ɛ̈n ku jɔl kɔc daai në keek, në kë cï keek liɛk buul. Nawën ke bul jɔl riir ku jɔl nyïïr lɔ wɛ̈ɛ̈rnhïïm, go rɔt jäl liip ëtɛ̈ɛ̈n leer baai. Na ye ɣeet baai, ke yök nyande, go yɔ̈ɔ̈k ye jɔt cäpë töny ke cï monydu lueel ëkë. Go nyande rɔt jɔt ku ciɛ̈p töny.

Comprehension 4.
Tongue twister story written in Dinka or Thoŋ de Muɔnyjäŋ

(Akököl de Buŋ de Marial) Have fun reading your language.

Keny wut ka (Riɛɛr Wut).

Riɛ̈ɛ̈r ee lɔ wut. Na wɛ̈n aŋoot dhölic, ke räm ke ŋuäl. Go yɔɔt wei dhölic, abë lɔ yuïïk në pïu yiic, abë pïu ciɛliic yic puɔ̈k.
Go ŋuäl pïu riiric, go riɛ̈ɛ̈r yɔɔt biyic. Na cë yɔɔt biyic në pïu yic, ke riŋ në tiim yic. Na wɛ̈n ye tɔ̈ në butic, ke yök ŋuäl ke rir buɔt yic. Gokï but jäl riiric,
Na cïk riiric, ke rirkë yic. Go riɛ̈ɛ̈r yɔɔt në läi yic, go ŋuälke riɛr piny. Gokï ariɛɛr jäl riir. Na cïk riiric, ke berkë riiric. Na cïk thöl në riëër ke jɔlkï riiric.

Kake thïc/thiëc
Kuen akökölë ku Löm kë yen ye yic në kee käkë yiic ku thiäŋë në ye ɣän lääu yic:
1.Riɛ̈ɛ̈r ee lɔ____________.
a. Baai
b. Wut
c. Tooc
d.lil

2.Na wën aŋoot dhölic, ke räm ke ___________.
a. Köör
b. Anyar
c. ŋuäl
d. raan
3.Go ŋuäl pïu riiric, go___________ yɔɔt biyic.
a. ŋuäl
b. anyar
c. Riɛ̈ɛ̈r
d. raan

4. Na wën ye tɔ̈ në butic, ke yök ŋuäl ke rir___________ yic.
a. buɔ̈t
b. dhöl
c. piu
d. aliu

5. Na cïk thöl në riɛ̈ɛ̈r, ke jɔlkï ____________________.
a. Waan
b. Riiric
c. Thöl
d. A & B

Saturday, April 7, 2018

Poem 1. Jiɛ̈ŋ literature from Jiɛ̈ŋ Institute of Education

“Aye rin kek kaa cï döŋ,”
“Aye rin kek kaa cï döŋ,
“Ku ran nɔŋ kee rinkë aliu,
Ku tɛ̈k acïn puɔ̈nden cï döŋ.”
“Aye rin kek kaa tem në wɔnhïïm,
“Aye rin kek kaa tem në wɔnhïïm, Ku të ëye täk kake,
ku të ëye luɔ̈i kake akënkuke muk në wɔnhïïm.”
“Aye rin kaa cï tem në wɔ nhïïm, ku na juir akököl në raan nɔŋ ke rinkë, ka cää ye yök.
“Akölë aca jäl tïŋ në ɣa nyin, aca tïŋ në nyuɔ̈th, acïn bɛ̈n në muɔ̈ɔ̈thic,
“Raan acol ku abäär, ku aɣɛr piɔ̈u, arir ku anɔŋ piɔ̈u.”

Jäl thiëëc “ya yïn yeŋa?” Go ɣa yɔ̈ɔ̈k, “ye ke ɣɛn raan yeku gɔ̈ɔ̈r aköl-aköl, ɣɛn Muɔnjäŋ.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ ce wec në raande.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ ce kɔ̈ɔ̈c ku dɛɛi në kë nɛ̈k raande.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ ce aduɔ̈k ye tääu ë ye nhom ye tök ku mɛ̈ɛ̈r nhom ë raande.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ kuc tiɛɛl,”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ nhiɛɛr raan ëbɛ̈n, të cɔk ɣɛn jäl ba riaar(keny) lɔ̈ŋdɛ̈, ke ɣɛn lor nhom në ciɛɛu.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ nhiar në akëëth.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ na kääc mandhara nyïn, ke akendiɛ̈ yennëka kan tïŋ.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ ye wɛ̈t ke wun piɛ̈k ye nhom tueŋ bë ke ya tïŋ.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ na piɛŋ ke nɔŋ kë cï mäthdiɛ̈ yök, ke ɣɛn jiɛ̈l ba riaar ba lɔ tïŋ.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ cï riäŋ de piny kë riɛ̈ɛ̈c rac në yecin ëbɛ̈n, acïn mɛnh töŋ ye ɣa piŋ.”
“Ee ɣɛn Muɔnyjäŋ nɔŋ Agaar, ku ɣɛn nɔŋ Gɔ̈k ku nɔŋ ku Twïc, Malual, renk, ku ɣɛn nɔŋ Muɔnyjäŋ kɔ̈k ëbɛ̈n.”

“Ku ka cïn mɛnh töŋ cï ɣa caal piɔ̈u në kek yic ëbɛ̈n.”
“Acïn mɛnh töŋ cï rinciɛ̈ muk.”
“Acïn mɛnh töŋ cï ye piɔ̈u tɔɔŋ në kek yic, ku jiɛm, ɣɛn kee Muɔnyjäŋ ciɛlic.”
“Acïn mɛnh töŋ cï ye piɔ̈u tɔɔŋ ku jiɛm, ɣɛn bë dhuk në ceŋ Muɔnyjäŋ ciɛlic, aya tak acïn Muɔnyjäŋ ciɛlic.”
“Acïn Muɔnyjäŋ ciɛlic ye lɔ tɛ̈c ɣöt, ku mɛ̈ɛ̈r nhom në wën wut baai-ciɛlic.”
“Acïn Muɔnyjäŋ ciɛlic ye wën wun gɛ̈m pïu wɛ̈r-thok, ku yen lɔ dek në wɛ̈ɛ̈r ciɛlic.”
“Acïn Muɔnyjäŋ ciɛlic ye nhïïm määr Thoŋ Muɔnyjäŋ ciɛlic.”
“Acïn Muɔnyjäŋ ciɛlic yee nhïïm määr ceŋ Muɔnyjäŋ ciɛlic.”
“Aŋuɔt ke ba lɔ kɔɔr yen Muɔnyjäŋ ciɛlic, ku ka ce mɛɛn.”
“Mɛɛn! ba kë thiin koor(nyɔɔt) lueel mɛɛn ka luel, yïn ye ŋa mɛɛn? ŋö kɔr(wïc) ëmɛɛn? Aba tïŋ yïn nyin ëmɛɛn? Yennë ee Muɔnyjäŋ ë mɛɛn.”

“Ku Muɔnyjäŋ thɛɛr aa Muɔnyjäŋ ke cin mat ku bïk pïïr, ë pïïr athɛɛr.”
“Aa Muɔnyjäŋ ye röt dak”
“Aa Muɔnyjäŋ ye röt thiëëc.”
“Aa Muɔnyjäŋ ye röt ŋäŋ(tak).”
“Aa Muɔnyjäŋ ye röt kony”
Acïk lueel Thoŋ Muɔnyjäŋ ciɛlic,
“Wuɔ Muɔnyjäŋ emɛɛn, wuɔ Muɔnyjäŋ cïn kony,”
“Wuɔ ye Muɔnyjäŋ ye ŋɛk ke mɛnh man tïŋ ke yuiɛ̈ɛ̈k në ye nhom tueŋ, ku cï kɔn kony.”
“Ku jɔl???? ----kääckë ra, ee Yïror kek kë Tony, ye Tony yennë dhiɛ̈th we thïn?”
Cït ye junub töŋë yennë dhiɛ̈th week thïn?

“Amuɔ̈kkɛ̈ yen tiɛɛl, ku kuɔ̈c ciɛɛŋ ku ka bäk tïŋ kë bï mïthkuɔ̈n lɔ thïn!”
“Yïn cï ber keny Gɔ̈ɔ̈k, ku ba lɔ yök thïn!”
“Yïn cï ber riɛɛr(keny) Renk, ku ba lɔ yök thïn!”
“Yïn cï ber keny Twïc, ku ba lɔ yök thïn!”
“Yeŋö ba lɔ yök thin? ku aa mïth ke maa të kën pïïr ye yic waar?”

“Muɔnyjäŋ nyiɛc! të cɔk pïïr ye yic waar në ŋö, ka cï kɔn ye piɔ̈u waar.”
“Muɔnyjäŋ nyiɛc! na ciɛɛŋ ke ye yic waar-- ka cï piɔ̈u kɔn yiɛc,”
“Muɔnyjäŋ nyiɛc! aa Muɔnyjäŋ ye röth door, aa Muɔnyjäŋ na tïŋkɛ̈ yïn nhom roor kaa kony bïk yïn loor.”
“Ye kek jɔl röt rac!”
“Ye kek jɔl ya karoor!”
“Ye kek cï röt jäl thiäi roor!”
“Aŋuɛ̈ɛ̈n ba jäl, ba ɣa nhom piɛɛr roor, ku ba lɔ ceŋ të liu Muɔnyjäŋ thïn.”

“Ɣɔn thɛɛr, ɣɛn e ce piɔ̈u miɛt ku ɣɛn e ce ɣakɔ̈u ye gɛi në të liiuë Muɔnyjäŋ thïn”
“Ë mɛɛn, ɣɛn ye gɔ̈ny-kɔ̈u ku luel amäth tïŋ kennë!”
“Kään ee Muɔnyjäŋdɛ̈t,
Kennë(Kään) Muɔnyjäŋdɛ̈ loi thok.”
“Kennë(Kään) ee Muɔnyjäŋ ye yïn gɔ̈t thok,”
“Kään ee Muɔnyjäŋ ye yïn tiit thok në wɛ̈t thiin rɛɛc ba lueel bennë yïn mac thok.
“Ke yïn jɔl ya riäŋ mac thok,
Ku we jɔl ya riäŋ mac thok.”
“Ɣɛn cï jäl gäi Muɔnyjäŋ”

Comprehension 2

Kɔc kee rou

Kɔc kee rou aake cï lɔ göör ë Ɣɔ̈k. Gokï ɣet piny mec arëët. Niɛ/wёn cï keek Ɣet yepinyë, goki dɛɛu keerou Ɣɔɔc.
Ku piny ee nɔŋ pawɛɛr, ku ci miɛ̈thdɛn wɛ̈n mukkë thök.
Wɛ̈n acik baai lëu në cuup në kë cïï keek niäärë cɔk, go wën tök jam, ye cuetku dan tök.
Ku na cuk baai cuɔ̈p, ke wɔ bë dan cë döŋ lɔ tek.
Go wën dɛ̈të jai, jiɛm,” Ye weŋ ca bɛ̈n göör (kɔr) ëtë mecë yen jäl cuet!" go wën dɛ jam," ka path/piɛth." ku nɛ̈k wɛŋ de bë cuet. Wën cïï yen weŋ teem röl (rӧr), go jäl yaaŋ, ku tuuk, ku jɔl kuɛ̈ny kɔ̈u tiim bë nyop. Go anyïjoŋ bɛ̈n ku nyuuc në wɛi në yïc. Go wën këc (kёn) dande nɔ̈k anyijoŋ bökic (biӧkic).
Na wɛ̈n acë nɔ̈k, go lööm. Ku nyool, ku nyop, ku cuet. Ku Jɔl yen pïu dek bë baai cuɔ̈p.
Ɣɔn cïï keek dhuk bei, go raan cë dande nɔ̈k lɔ në lukic, jiɛm, “Naŋë Ɣa (Ɣɛn) këc (kёn) dandië nɔ̈k, raanë edë këc (kёn) anyïjoŋ nɔ̈k bë cuet.”
Go bäny luɔ̈k yic, go weŋ jäl tiitic bïk tek.

Rinku ________________________
thëm # 5
Dhuk kee wël cï keek thiëckë ku thiɔ̈ŋ ke ɣän lääukë në wël liu tɔ̈ në akökölic.
1. Yeŋö yennë cïï kɔc lɔ göör?

2. Wën cï keek ɣet piny mec arëët, yeŋö cï rɔt bɛ̈n looi të nɔŋ keek?

3. Wën cennë raan töŋ de keek weŋde teem röl, ku jäl yaaŋ, ku tuuk. Cï jäl bɛ̈n looi ëdë?

4. Luel, në Anyïjoŋ bɔ̈ ku nyuuc nëŋö yic?

5. Yeŋö yennë wën kёn dande nɔ̈k yen anyijoŋ biӧkic, ku lööm ku nyop?

6. Ɣɔn cï keek dhuk bei, go raan cë dande nɔ̈k lɔ̈ në lukic_______.
A. Yic
B. lueth
7. Raan wën kën dande nɔ̈k acï anyïjoŋ bɛ̈n biökic___________.
A. Yic.gh
B. Lueth.

8. Raan cï dande nɔ̈k acï bäny bɛ̈n luɔ̈k yic go weŋ jäl__________.
A. Lony.
B. ɣaac bïk tek.
C. tiitic bïk tek.
D. aliu thïn.

9. Ku piny ee nɔŋ pawεεr ______ wɛ̈n mukkë thök.
A. Cäthden.
B. Miɛ̈thdɛn.
C.ɣönyden.
D.aliu në keekic.

10. Aakee cï baai lëu në cuup në kë cï keek niäär në _________.
A. Dɛ̈k.
B. Cɔk.
C.Tuaany.
D. Kuɛth.

Dialogue 1.(comedy)
Laugh attack!comedy! Kake dɔl:
Dɔlku da! (Haa! haa!)
‎ɣɔn në kaa kölkɛ̈, ke raan ee cï ‎A
Kuɔɔk lɔ neem. Na leer Ke yök Kuɔɔk Ke nɔŋ köŋden de ciɛ̈c cï miöök paande, ku ke cï woŋde nɔ̈k ëyadɛ̈, ku kee cïï kɔr bï naŋ raandɛ̈ bɔ̈ paande në yeköölë; na leer ke yök ‎Kuɔɔk baai, go muɔ̈ɔ̈th ku jiɛɛmkë:
piɛŋkë jam den ëkë:-
Raan: "Loi ëdë mäth?"
‎Kuɔɔk: "Ye këda mänh baai ka mänh roor?"
Raan: Aya lueel, ya Kudualdu mäth!
‎Kuɔɔk: Ya duaal ya kɔcɔk?
Raan: Cï we ruɔ̈n?
‎Kuɔɔk: Ee dë ca wɔ bɛɛr dëër/yök?
Raan:Ye ciɛ̈c ëkënnë paandu?
‎Kuɔɔk: Aka ye cɔɔl apiɛɛn?
Raan: Yen cï miöök ë ciɛ̈c tuï ?
‎Kuɔɔk: Ka ye lueel, cï moor kɔ̈c yeth göm?
‎Raan: Ku nɔŋ kee diɛt ye göör në paandu thok kɛ̈, ‎ye ŋö loi rɔt?
‎Kuɔɔk: "Dɔm din ye dindu ku jälë we ye."
Raan: Apiɛth, Ku nɔŋ ë kɔm duun ye cök diäkkë, cï kɔc ye yuit?
‎Kuɔɔk: "Wɔ kën kan yuït wɔnnë yen."
Raan: "Ku nɔŋ ë kë thɛɛl tik tuï cä bï tiit aguɔ töny juatic?"
‎Kuɔɔk: "Yen ye Cindu yen cï nyiɛc toot, Ku cindiɛ̈ akënnë toot?"
Raan: "Ee yeen, ke ɣɛn jiɛ̈l ë"
‎Kuɔɔk: "Ca yïn pëën ya duk jiɛ̈l."
Raan: Apiɛth, Kueer ëko, ba dhuk?
‎Kuɔɔk: Ku nɔŋ ë kueer tuï(tï) cï nhom guuk?
Wën cï raan ye tïŋ ke wël cï yic riɛɛr, go ye thar kuak ku jiɛ̈l ke dhiau piɔ̈u në kë cï ‎Kuɔɔk luɔ̈i yen.

Mathematic (Thuɔŋjäŋ/Dinka) language

Jiɛ̈ŋ Institute of Education department of science and mathematics is now officially develop in Thuɔŋjäŋ/Dinka language. Also you will be learning more about Jiɛ̈ŋ inventions and creativity of science and mathematics. We will update you for more information. Here are few very interesting examples of mathematics questions in Thuɔŋjäŋ/Dinka.

Nyuɔɔthë luɔɔidu ku kuɛ̈ɛ̈nyë në kee kakë yiic në kë yen ye juɔɔp.

1. Aluɛɛl acï ajïïth kee thiɛ̈rbɛ̈t ɣaac në ajïïthke yiic. ku ke nɔŋ ajïïth kee biänabuur thiɛ̈ɛ̈r wënthɛɛr. Ye ajïïth keedë ke cï döŋ ke kee kënnë keek ɣɔɔc? (10 points).

A.10,080.

B. 9,920.

C. 800.

D.180.

2. Amukanɛ̈i acï anyol kee thiɛ̈ɛ̈r (10) nyop. Yen acï 12 nyop na 12. Ye anyol keedë ke cï keek jäl nyop? (points)

A. 240.

B.120.

C.1,440.

D. 400.

3. Yen buɔ̈k kee biänabuur thiɛ̈rnyiɛɛny dhoŋuan tɔ̈ të yennë kuën thïn aacï keek juiɛɛr në kän ye jɔt në buɔ̈k kee biänabuur-thiɛ̈ɛ̈r ku rou.

Ye kɛ̈ɛ̈t keedë kee tɔ̈ ɣön de kuɛ̈n? (10 points)

A. 9,000.

B. 900,000.

C. 75.

D. 912,000.

4. Deŋ anɔŋ galɛɛm kee biänabuur bɛ̈t. ku Aluɛɛl anɔŋ biänabuur keerou ke galɛɛm. Nɔŋ Deŋ galɛɛm keedë wɛ̈ɛ̈r en ke Aluɛɛl? (10 points)

A. 8,000.

B. 2,000.

C.10,000.

D.6,000.

5. Alëm de tɔŋpiiny aye them në $ 5 të ɣɛɛcë ye wei. Ye alëëp keedë ke tɔŋpiiny ke bë keek ɣaac në $ 80? (10 Points).

A. 4.

B. 16.

C. 400.

D. 85.

E. Arabac.

6. Ajïïth kee diäk aake tët në doŋnhom, go lith bɛ̈n ku tëëk nhial në ke nhïïm gokï liec kedhia.

Ye nyïïn keedë ke Ajïïth ke cï lith tïŋ? (10 points)

A. 6.

B. 3.

C. 9.

D. 12.

7. Deŋ acï aläwaai kee dhorou cam ku Abuk acï diäk cam. Ye kë alääw-waai kedë ke Deŋ cï kee cam wɛ̈r en ke Abuk? (10 points)

A. 3.

B. 5.

C. 4.

D.10.

8. Thiɛ̈rnyiɛɛny tök ku thiɛ̈rrou (120) yuïn de Adɔkween bäär ee cï tɛm kɔ̈u në diäk. Biääk tueŋ acï biääk de rou dhukic na rou. Biääk de diäk acï biääk de rou dhukic na diäk.

A. Ye biääk yïndë yen bäär? Show your work to get full credits (5 points)

A. Tueŋ.

B. Rou.

C. Diäk.

B. Yeŋö yennë bɛ̈ɛ̈rë biääkkë? (5 points)

A. 80.

B. 60.

C. 40.

D. 20.

E. Arabac.

9. Thurumbil ee jiɛ̈l në Juba kennë kɔc kee thiɛ̈rnyiɛɛny (100), na ye ɣëët Magalak, go kɔc kee thiɛ̈r ŋuan (40) lɔ në thurumbil yic, ku lɔ thiɛ̈r dhetem (60) piny, ka na ye ɣëët Jemeth, ke thiɛ̈rdiäk (30) lɔ piny, ku lɔ thiɛ̈rdhïc (50) nhial ku jɔ̈l bɛ̈n Paria/Pariak ke thiɛ̈r bɛ̈t (80) lɔ piny, ku lɔ thiɛ̈ɛ̈r ku dhïc/dhiëc nhial.

Ye kɔc keedë ke cï jäl ɣëët Madiŋ në thurumbil yic? (10 points)

A. 35.

B. 100.

C. 90.

D. 40.

Akeer Yäu(breathy vowels)

Example of breathy vowels; Nyooth de akeer yäu ka cïït yäu.

1. Ä _____Gäär, män, wääraköl, diäär, diäk.

2. Ë _____ Ë, Ëyadɛ̈, Ëmɛɛn, tëëk, tëëm, dëŋ, dël

3. Ï _____ Mïth, mïïth, nhïïm. Yïn,

4. Ö _____ Röör, köör, akön, kööt, akököl,

5. Ɛ̈ _____ Rɛ̈ɛ̈c, bɛ̈n,

6. Ɔ̈ _____ Cɔ̈ɔ̈k, ŋɔ̈ɔ̈r, duɔ̈ɔ̈r, dɔ̈ɔ̈r,

Pɛɛ nïn _________

Nyooth de akeer/ cïït dheu ku akeer/cïït yäu

crackly(Dheu) breathy (yäu)

1. Bɛɛr -------------------- Bɛ̈ɛ̈r

2. Koor------------------- Köör

3. Roor-------------------- Röör

4. Koot ------------------- kööt

5. Kɔɔr---------------------Kɔ̈ɔ̈r

6. Reer---------------------Rëër

7. Dhël/Dhöl -------------Dhɔ̈l

8. Lɔŋ ---------------------Lɔ̈ŋ

9. Loŋ ---------------------Lӧŋ

10. Deŋ -------------------Dëŋ

11. Dɔɔr-------------------Dɔ̈ɔ̈r

12. Gaar ------------------Gäär

13. Tiim-------------------Tïïm

Pɛɛi nïn _____________

Tök -------------------àKajuïc/juiëc

1. Akɔ̈ɔ̈n---------------àAkön

2. Anyar--------------àAnyiɛɛr

3. Dit-------------------àDiɛt/Diɛr

4. Raan-----------------àKɔc

5. Ɣöt-------------------àƔööt

6. Köör-----------------àKöör/kɔ̈ɔ̈r

7. Koor---------------- àDït

8. Roor------------------àruɔɔr.

9. Moc------------------àRöör.

10. Tik------------------àDiäär

11. Dhuk---------------àDhuɔ̈k

12. Nya-----------------àNyïïr

13. Këroor-------------àKaruɔɔr/karo

Pɛɛi nïn _________________

Part of the body (Biääk ke guɔ̈p)

Tök ku kajuïïc

Singular(Tök) Plural(Kajuïc)

1. Nhom/nom --------------àNhïïm/nïïm

2. Nhiɛ̈m --------------------ànhïm

3. Yïc------------------------àYïth

4. Nyin-----------------------ànyïïn

5. Wum---------------------àWuum

6. Thok ---------------------àThook

7. Yeth-------------------- -àYëth/Yɛth

8. Cin ------------------------àcin

9. Ɣäm ----------------------àƔɔ̈ɔ̈m

10. Nhiaal--------------------àNhiɔl

11. Nuk----------------------àNuɔ̈k

12. Riӧu----------------------àRiӧӧp

13. Cӧk ----------------------àCök

14. Diɛr-----------------------àdiir

15. Kӧk-----------------------àkök

16. Kɔ̈u---------------------- àKɔ̈ɔ̈th

Singular(Tök) plural (kajuïc)

1. Jɔt rɔt Jatkɛ̈ röth

2. Nyuɔ̈cë Nyuɔ̈ɔ̈ckɛ̈ piin

3. Wel rɔt Wɛlkɛ̈röth

4. Pam yïcin Pamkɛ̈ wecin

5. Bär tɛ̈n Bäk tɛ̈n

6. Jatë yïkök nhial Jätkɛ̈ we nhial

7. Ɣaalë Ɣalkɛ̈

8. Lɔr Lakɛ̈

9. Yup leŋ Yuɔ̈pkɛ̈ leŋ

10. Dalë Dalkɛ̈

11. Dhiauë Dhiaukɛ̈

12. Biɛtë Biɛtkɛ̈

13. Diɛ̈ɛ̈rë Diɛ̈ɛ̈rKɛ̈

14. Kääcë Kääckɛ̈

Dinka (Jiɛ̈ŋ) pronoun

Three persons (points of view)

1st. Person - the one(s) speaking (I, me, my, mine, we, us, our& ours)

2nd. Person - the one(s) spoken to (you, your& yours)

3rd. Person - the one(s) spoken about (he, him, his, she, her, hers, it, its, they, their & theirs)

Tök
	subjective	objective	possessive
1^st Raan tueeŋ	Ɣɛn	an	dië
2^nd Raan ë rou	yïn, yï	yïn, yï	du/duɔ̈n
3^rd Raan ë diäk	yen/ye/en	Yen/ye/en	ë/de

kajuiëc
	subjective	Objective	possessive
1^st Raan tueeŋ	wuɔk/wuɔ	wuɔk/wuɔ	da/kuɔ
2^nd Raan ë rou	week, we	week, we	du/duɔ̈n/kuɔ̈n
3^rd Raan ë diäk	keek/ke	Keek/ke	den/ken

Thoŋ de Muɔnyjäŋ pronaun anɔŋ käŋ kee diäk ke jam.

Këtueŋde, e raan yen jam, këde rou ee raan yennë jiɛm yïn, këde diäk ee raan yennë jiɛ̈më. Nyoothden yen bïn keek nyic döt apiɛth ëkë.

1st Raan tueeŋ – raan yen jam (Ɣɛn, an, diɛ̈, wɔ, wuɔk/wuɔ, da/kuɔ.

2nd Raan ë rou – raan yennë jiɛm yïn (yïn, yï, du/duɔ̈n, we, week, du/duɔ̈n/kuɔ̈n).

3rd Raan ë diäk – raan yennë jiɛmë (yen/ye/en, ë/de, keek/ke, den/ken.)