The book of Prophet Hosea, the love of God for Israel! 

God love’s for Israel = Nhiɛ̈ɛ̈r de Nhialic në Yithreal: 

Hosea (Ɣöthaya) 11:1-11

1 Ɣɔn yee Yithrael meth, ke kee nhiaar, guɔ cɔ̈ɔ̈l bei në Yijep. 2 Ku naa caalke, ke kaa lɔ eke jiɛ̈l ënɔŋ ɣɛɛn; Aaye Baal lɔ kɔ̈c, ku gɛ̈mkï miɔ̈c aidool. 3 Ku kee ɣɛn e piööc Epraim në cäth, yaa ke kööm; ku kuckï lan can ke cɔk dem. 4 aacake ŋɔ̈ɔ̈r në yuïïn ke raan piɛth, dutke ë nhiɛ̈ɛ̈r: ɣɛn ee cït raan cï mɛnh thi nyuaar në ye gëm. Ɣɛn cï guŋ piny ku yaa ke miɛ̈ɛ̈th. 5 Keek aabï dhuk piny de Yijep, ku Athïria abï yaa mëlëŋden, në kë kën kek dhuk ënɔŋ ɣa. 6 Theep ee ɣɔu në bɛ̈iken yiic, ke kɔr tïtken, bïke liek cï man de luɔɔiden. 7 Kɔcciɛ̈ aacï ke kɔ̈ɔ̈th wɛl wei në reec reec kek ɣa. Aaye Bɛ̈nydït cɔɔl, ku kaa cïï ke bï jat nhial. 8 Ba yï puɔ̈l kedë, yïn Epraim? Ba yï gaam kadë, yïn Yithrael? Ba yï cɔk cït Admä kadë? Ba yï ya dhëëŋ cï Dheboiim kedë? Ɣɛn ye yic ŋärëŋär; käc de piɔ̈ndiɛ̈ ee lɔ ke juak rɔt. 9 Yeen kɛc de piɔ̈ndiɛ̈ acää bï bɛɛr looi; ɣɛn cïï Epraim bï bɛɛr riɔ̈ɔ̈k; në kë yan Nhialic ku cää ye raan, ya Töŋ Lɔjik në yï yicciɛlic, ku ɣɛn cïï bï dhuk ciɛ̈ɛ̈n në tɔŋ. 10 Keek aabï Yekoba ya kuany cök, yen man ye reer cï man de köör; Naa lee reer riar, ke mïthke aabï bɛ̈n piny tueeŋ eke tieŋ piny. 11 keek aabï bɛ̈n piny de Yijep eke tieŋ piny arëët, ke ke cït dun de kureei piny de Athïria; Ku jäl ke dhuɔ̈k në bɛ̈iken yiic, kë lueel Yekoba ëka. 

  

Comprehension # 280: Akököl de jiɛ̈ŋ

Ɣɔn cï Nhialic këriɛ̈ɛ̈c ëbɛ̈n cak. Ke jɔl yuɛ̈n tääu në kaam nhial ke piny. Yuïn dïtkɔ̈u, nɔŋ duyïth ëbïï kɔc ya lɔ nhial, go jäl tɔ̈. Ku kɔc aa ke cie guär në kur, aa ke ye kɔ̈m ku rëmkɛ̈. Ku din cɔl Atɔ̈c ee tɔ̈, ku ke ye bɛ̈n tet në mïïth në dooŋ nhïïm. Go tiŋ töŋ cë kake Kɔ̈ɔ̈m ya ciɛɛc wei të de tët kennë ajiɛ̈ɛ̈lke, agut të bök (biök) yen ajiɛ̈l de Atɔ̈c yic abë thou. Go Atɔ̈c yuïc (kɔɔr) bë yuïn ëlɔ nhial teem kɔ̈u. Në kaam niɛ ŋoot Atɔ̈c ke kën yuɛ̈n tem kɔ̈u, ke kɔc aa ke cï bɛ̈n bïkï bɛ̈n lɔ̈ŋ. Go jai, ku dhiil yuɛ̈n në tɛ̈më kɔ̈u. Go yuɛ̈n jäl kɔt nhial, ku cïn të beerë ya yith nhial. Ku kɔc aa ke thiääk ke Nhialic në akölkɛ̈. Na cë raan thou, ke ka lɔ nhial bï bɛɛr lɔ cak. Na bec raan ke ka lɔ nhial bï bɛɛr cɔk piɔl. Na cï abïɛ̈ɛ̈l raan dɔm, ke ka lɔ nhial në ye yuïnë bï bɛɛr lɔ cɔk dem.

Pɛɛi nïn: ___________________________

Rinku: _____________________________

Thoŋ de Jiɛ̈ŋ/Muɔnyjäŋ Thëm # 4

Ka ke thiëc

Kuen akököl ku dhuk ke wël cï keek thiëckɛ̈ ku kuɛ̈nyë në ke wël cï keek bɛ̈ikɛ̈ yic, ke yic ku lueth, ku thiɔ̈ŋ ke ɣän lääikɛ̈ yic.

1. Yeŋö ëyennë Atɔ̈c yuïn ëlɔ nhial teem kɔ̈u?

2. Atɔ̈c tɔ̈ ku ye bɛ̈n tet në mïïth tënö?

3. Yeŋö ë yennë kɔc Atɔ̈c lɔ̈ŋ?
   A. Ago yuɛ̈n tem Kɔ̈u.
   B. Ago yuɛ̈n cuɔ̈k tem Kɔ̈u.
   C. Ago ajiɛ̈lde cuɔ̈k dhïïu.
   D. Aliu thïn.

4. Wën cï kɔc bɛ̈n ku bïk Atɔ̈c bɛ̈n lɔ̈ŋ, Cïŋö bɛ̈n yiɛ̈ndё?

   A. Atɔ̈c acï yuɛ̈n bɛ̈n rukkɔ̈u.
   B. Acï bɛ̈n jai, ku dhiil yuɛ̈n në tɛ̈më kɔ̈u.
   C. Acï kɔc bɛ̈n piŋ ku pɛ̈l yuɛ̈n në tɛ̈më kɔ̈u.
   D. A & B

5. Na cï abiɛ̈ɛ̈l raan dɔm, ke ka lɔ nhial në ye yuïnë bï bɛɛr lɔ cɔk _______________.
    A.Thiaan.
    B.Dem.
    C.Jöt.
    D.Cak.

Yic ka lueth

6. Ɣɔn thɛɛr në akölkɛ̈, ke kɔc aa ke thiääk ke Nhialic______________.
    A.Yic
    B.Lueth

7. Atɔ̈c ee cï jai ku dhiil yuɛ̈n në tɛ̈më kɔ̈u_________________________.
    A.Yic
    B.Lueth

 Gɔ̈c (Genesis) 18:1-10. The Old Testament

The book of Genesis 18:1-10 translation to Thuɔŋjäŋ by Jiɛ̈ŋ institute of education.

1 Go Yekoba go tuɔ̈l ënɔŋ Abräɣäm në tiim ke Mamre lɔ̈m, ke rɛ̈ɛ̈r në akema thok në akɔ̈l ciɛlic. Go yenyin jɔt ku dɛɛi, ke ŋëm kɔc kee diäk kekee kääc në yelɔ̈ɔ̈m. 2 Naa wën ye cïke ŋëm, ke riŋ bï ke loor në akema thok, ku gut yenhom piny, ku jiɛɛm, 3 Ye Bɛ̈nydiɛ̈, na piɛth në yïnyin, kë yïn duk awundu wan, yïn läŋ:4  cɔk pïu diääk bïïëke, yïn läŋ, ku bï we waak cök, ku bäk lɔ̈ŋ në tim thar 5 ku ba monothi bɛ̈i, bï we duut piɔ̈ɔ̈th; ku bäk jäl lɔ: yennëkee bïï week ënɔŋ awunduɔ̈n. Gokï yɔ̈ɔ̈k, Yï loi, cï luɛɛl cïn e lueel. 6 Go Abräɣäm dac riŋ në akemaic ënɔŋ Thära, ku jiɛɛm, Ye dɔc riɛ̈m ke abïk piɛth looi kee diäk, nuai keek, ku loi mono të de thät. 7 Ku riŋ Abräɣäm në biöökic, ku lee dau bɛ̈i dan cï kuɔ̈t kɔ̈cë rïŋ, ku yïn raanthi; go dac looi apiɛth. 8 Ku lööm miök, ku ca ku jɔl ya dan wën cï looi, ku kɛn në kenhïïm; ku kɛ̈ɛ̈c në kelɔ̈m në tim thar, ku ciɛ̈mkï.9 Ku jɔlkï yɔ̈ɔ̈k, Yï tɔ̈ Thära tiŋdu tëno? Go lueel, Ye ka tɔ̈ në akemaic. 10 Go töŋ de keek lueel, Ye ɣɛn bï dhuk ënɔŋ yïïn nëyic; ku ŋëm, Thära tiŋdu kabï naŋ wä. 

                    Amoth (Amos) 8:1-12. The Old Testament. 

The book of Amos 8 was translated to Thuɔŋjäŋ by Jiɛ̈ŋ institute of education.
1 Kë cïï Nhialic Yekoba nyuɔ̈th ɣa ëkë, ee ɣa nyuɔ̈th akum cï thiäŋ de ka mäi cï luɔk.

2 Go ɣa thïïc, Ye Amoth, ca ŋö ŋëm? Guɔ lueel, Ya ke akum cï thiäŋ në ka mäi cï luɔk.

3 Go Yekoba lueel,Ye thök ee ɣëët tënɔŋ kɔcciɛ̈ Yithrael; aacääke bï kan bɛɛr bak thook. Diɛt ke yekalu aabï yaa dhïïu në ye köölë, alueel Nhialic Yekoba; Gup ke kɔc cï thou aabï kut, eke cïke wɛɛr piny. Miɛmkɛ̈!

4 Piɛŋkɛ̈ kënnë, we kɔc ye kɔc ŋɔ̈ŋ duɔ̈mpiny, ku yakɛ̈ aŋɛ̈ɛ̈ŋ ke baai riɔ̈ɔ̈k,

5 Yakɛ̈ jam, Wuɔ̈ ye naa bïï pen jöt thök agoku rap yiɛ̈n ɣaac; ku bï Thabath thök naa, agoku rapk bɛ̈i bïke yiɛ̈n lɔ ɣaac? Wɔ bï alëm de thëm dhuɔ̈k nhom piny ku cotku numbaai nyïïn nhial, ku jɔlku ke dhoom në lueth,

6 wɔ bï aŋɛ̈ɛ̈ŋ ɣɔ̈ɔ̈c në wɛ̈nhjinee ku kɔc nuan në waar töŋ de cök, ku ɣɛɛcku rɛp juëc.

7 Yekoba ee rɔt kuëëŋ në dhëŋ de Jakob: Ye ɣɛn cïï nhom bï kan määr në luɔɔiden.

8 Cï piny rɔt bï met në ye jamë, ku dhiau raan ciëŋ e tiɔmë yic ëbɛ̈n, ku jɔlkï röth nyuaar nhial cï Ciir de Nail, ku jɔlke ya cuat nhial ku lekkï lïŋ piny, cï Nail de Yijep?

9 Në ye köölë, alueel Nhialic Yekoba, ke ɣɛn bï akɔ̈l cɔk lɔ piny në akɔ̈l ciɛlic, ku ca piny col nhom ëcut në akɔ̈lic. Ɣɛn bï miɛt de piɔ̈nduɔ̈n waar ke ye dhïn de piɔ̈u, ku waar diɛtkuɔ̈n kɛt kɛ̈ke eke ye dhïïu;

10 Ɣɛn bï cual ciɛŋkɛ̈ke piɔ̈th në we ɣööi, ku ca raan ëbɛ̈n baar nom; Aba waar cï man de raan dhiɛ̈u wën töŋde, ku ca thökde cɔk cït kööl ë ɣök.

11 Acuk ya yic thaa abɔ̈, alueel Nhialic Yekoba, thaa ban pawɛɛr tuɔɔc në piny nhom; acee pawer de miɛ̈th, ka yaak në pïu, ee pawer ë pïŋ de wɛ̈t de Yekoba.

12 Aabï yaa ɣɔu në bɛɛr yiic, keke lɔ cuëëc ku lekkï ciɛ̈ɛ̈n; aabï yaa kɛt tɛ̈n ku tɛ̈n, ke kee kɔr wɛ̈t de Yekoba, ku ka cïï bï kan yök

The example of the use of nɔŋ or cï = have in Thuɔŋjäŋ can be used both as a main verb and a helping verb in Thuɔŋjäŋ.

1. Nɔŋ/anɔŋ = have as the main verb:

 
1. Ɣɛn nɔŋ thɔn = I have a bull.
2.Ɣɛn nɔŋ thɔn piɛth = I have a nice bul.
2. Keek anɔŋ buɔɔth diääk = they have a few good goats.
3. Yïn nɔŋ ɣɔ̈k juiëc = you will have lots of cows.
4. Keek aanɔŋ amɛ̈l juiëc = they have many sheep.

2. Cï/acï = have as the helping verb:
1.Ɣɛn cï thɔndiɛ̈ ɣaac = I have sold my bull.
2. Keek aacï thɔn yök = they have found a bull.
3. Wɔ cï tïït në kë cït nhuth thaa = we have been waiting for half an hour.
4.Ɣɛn cï cuïndiɛ̈ thaal = I have cooked my food.
5.Ɣɛn cï miɛ̈thdiɛ̈ thaal = I have cooked my food.

Thuɔŋjäŋ Acïïtwɛ̈t= Adverb

Acïïtwɛ̈t ee biäk de jam ye wɛ̈tciɛ̈ɛ̈t arëëtic enɔŋ alui, acïïtrin ka acïitwɛ̈t kɔ̈k = An adverb is a part of speech that provides greater description to a verb, adjective or another adverb

Look at the following examples sentences of adverb

1.    Yen ee jam ë nyindiɛ në yith = He has always spoken the truth.

2.    Yen acë awalwala dac cam = She ate awalwala quickly. (How did she eat awalwala?)

3.    Yen acë awalwala cam ëräŋräŋ = She ate awalwala quickly. (How did she eat awalwala?)

4.    Yen ee cuïn wäu arëëtic = It is very delicious food.

5.    Yen akën Lueth kan lueel= She never tells a lie.

6.    Yen ee cuɔ̈k gääu = He is generally late.

7.    Yen ee thɛ̈të cuïn piɛth ërïr = she cooks only good food.

8.    Yen ee thɛ̈të cuïn piɛth yetök = she cooks only good food.

9.    Ɣɛn miɛt piɔ̈u arëëtic ba yï ŋëm = I am very happy to see you

10.  Nya acï awalwala nyiɛc thaal= the girl diligently cooked the awalwala.

11.  Ɣɛn ecï gäi arëët ba nya ŋëm ke thal aköu = I was much surprised to see a girl cooking akou.

12.  Yen atuc arëëtic në yeköölë = It is very hot today

13.  Miökëciɛ̈c a pac arëëtic = Honey is very sweet.

14.  Yen atuc arëët ba Alanh kënnë = It is too hot to wear this cloth.

15.  Dhuk ee kat ëmääthic = the boy runs slowly.

  

 Baibol  Buŋ de Lëk Thɛɛr (2 Mëlëëk 2  Kings  =( 2:1-2, 6-14)

1 Ku na ɣɔn ye Yekoba ye bë Elija jat nhial në kɔɔr, ke Elija lɔ kennë Elica në Gilgal. 2 Go Elija Elica yɔ̈ɔ̈k, Ye tɔ̈ eenë, yïn läŋ; Yekoba ee ɣa tuɔɔc Bethel. Go Elica yɔ̈ɔ̈k, Ye cï pïïr pïïrë Yekoba, ku cï pïïr pïïrë tiɛ̈pdu, yïn caa kɔn puɔ̈l. Agokï lɔ Bethel. 6 Go Elija yɔ̈ɔ̈k, Ye Elica, tɔ̈ eenë, yïn läŋ; Yekoba ee ɣa tuɔɔc Jordan. Go Elica yɔ̈ɔ̈k, Ye cï pïïr pïïrë Yekoba, ku cï pïïr pïïrë tiɛ̈pdu, yïn caa kɔn puɔ̈l. Gokï lɔ keerou. 7 Go kɔc kee thiɛ̈rdhïc ke wɛ̈t ke nebïï lɔ bïk ŋɛ̈m wei: ku kɛ̈ɛ̈ckï keerou në Jordan lɔ̈ɔ̈m. 8 Ku löm Elija alanh bɛ̈ɛ̈rde, ku dolic, ku yup en pïu yiic, go piäu rɔt tek tɛ̈ɛ̈n ku tɛ̈ɛ̈n, agokï tëm keerou tëkkï tëcïn pïu. 9 Na ɣɔn acïk tëm, ke Elija yöök Elica, Ye thiëc kë ba luɔ̈i yïïn, ke ɣɛn ŋoot ke ɣɛn kënnë guɔ nyaai ënɔŋ yïïn. Go Elica jam, Ye yïn läŋ, në kɛcdu löny ɣɛn naarou. 10 Go Elija jam,Ye yïn cï kë rir thiëëc: na ŋëm ɣɛɛn të nyiɛɛië ɣɛɛn ënɔŋ yïïn, kë kabï yiɛ̈nya ënɔŋ yïïn; ku na cïï ɣa ŋëm, kë kacïï bï yiɛ̈nya. 11 Ana rë aŋootkï kë ke jam, ku lekkï kë ke cath, kë aräbïya de mac kë tul, ku ajɔ̈ŋköör ke mac, ku pɛ̈ɛ̈k ke yiic; ku lɔ Elija nhial në kɔɔr dït. 12 Go Elica ŋëm, go cööt, Ye wuurdiɛ̈, wuurdiɛ̈! Aräbïyaa ke Yithrael, ku kɔc ke ajɔ̈ŋköörke! Ku cïï ber ŋëm: go alɛ̈thke dɔm, ku reet keyiic në rou. 13 Ku kuɛny alanh de Elija ëcï lööny wei, ku dhuk rɔt ciɛ̈ɛ̈n ku kɛ̈ɛ̈c në agör de ciir de Jordan nhom. 14 Go alanh bɛ̈ɛ̈r de Elija lööm ku yup en pïu yiic, jiɛɛm, Ye tɔ̈ Yekoba tëno, Nhialiny de Elija? Ana wën cï pïu bɛɛr yup yiic, go piäu eyic tek tɛ̈ɛ̈n ku tɛ̈ɛ̈n: ku tëm Elica. 

Thuongjang present tense continuous tenses administrated by the Jieng Institute of Education!
Subject: Present continuous tense!
1. Ɣɛn dëk = I am drinking.
2. Yïn dëk = you are drinking (singular).
3. Wɔ dëk = we are drinking.
4. We dëk = you are drinking (plural).
5. Keek aa dëk = they are drinking.
6. Yeen a dëk =He is drinking.
7. Yeen a dëk = she is drinking.
8. Ɣɛn ciɛ̈m = I am eating.
9. Yïn ciɛ̈m = you are eating (singular).
10. Wɔ ciɛ̈m = we are eating.
11. We ciɛ̈m= you are eating (plural.
12. Keek aa ciɛ̈m = They are eating.
13. Yeen a ciɛ̈m =He is eating.
14. Yeen a ciɛ̈m= She is eating.
15. Ɣɛn nin = I am sleeping.
16. Yïn nin= You are sleeping (singular).
17. Wɔ nin= we are sleeping.
18. We nin= you are sleeping (plural)
19. Keek aa nin = they are sleeping.
20. Yeen a nin =He is sleeping.
21. Yeen a nin = she is sleeping.
22. Ɣɛn diɛ̈r = Iam dancing
23. Yïn diɛ̈r= you are dancing (singular).
24. Wɔ diɛ̈r= we are dancing.
25. We diɛ̈r= you are dancing (plural).
26. Keek aa diɛ̈r= they are dancing.
27. Yeen a diɛ̈r=He is dancing.
28. Yeen a diɛ̈r= she is dancing.
29. Ɣɛn kuën = Iam reading
30. Yïn kuën = you are reading (singular)
31. Wɔ kuën = we are reading.
32. We kuën= you are reading (plural).
33. Keek aa kuën = they are reading.
34. Yeen a kuën=He is reading.
35. Yeen a kuën= she is reading.
36. Ɣɛn kët = I am singing.
37. Yïn kët= you are singing (singular).
38. Wɔ kët= we are singing.
39. We kët= you are singing (plural).
40. Keek aa kët= they are singing.
41. Yeen a kët=He is singing.
42. Yeen a kët= she is singing.
43. Ɣɛn riaar = Iam traveling.
44. Yïn riaar= you are traveling (singular).
45. Wɔ riaar= we are traveling.
46. We riaar= you are traveling (plural).
47. Keek aa riaar= they are traveling.
48. Yeen a riaar=He is traveling.
49. Yeen a riaar= she is traveling.
50. Ɣɛn bɔ̈= Iam coming.
51. Yïn bɔ̈ = you are coming (singular)
52. Wɔ bɔ̈= we are coming.
53. We bɔ̈= you are coming.
54. Keek aa bɔ̈= they are coming (plural).
55. Yeen a bɔ̈=He is coming.
56. Yeen a bɔ̈= she is coming.
57. Ɣɛn lɔ = I am going
58. Yïn lɔ= you are going (singular).
59. Wɔ lɔ= we are going.
60. We lɔ= you are going (plural).
61. Keek aa lɔ= they are going.
62. Yeen alɔ=He is going.
63. Yeen a lɔ= she is going.
64. Ɣɛn pol = I am playing.
65. Yïn pol= you are playing (singular).
66. Wɔ pol= we are playing.
67. We pol= you are playing (plural).
68. Keek aa pol= they are playing.
69. Yeen a pol=He is playing.
70. Yeen a pol= she is playing.
71. Ɣɛn cath = I am walking.
72. Yïn cath= you are walking (singular).
73. Wɔ cath= we are walking.
74. We cath= you are walking (plural).
75. Keek aa cath= they are walking.
76. Yeen a cath=He is walking
77. Yeen a cath= she is walking.

 Some of the fun childhood games we used to play in the late 70s and 80s. Some of them exist nowadays, but some are totally lost. Let me remind you with some short definitions of each game here.

1.  Adau/Adɔu/Ajɔli

Adau (Adiɛɛr) ee pol ye dhuɔ̈k puɔɔl. Yen anɔŋ rin karou tënɔŋ Jiɛ̈ŋ, aye Jiɛ̈ŋ biäk cɔɔl adiɛɛr ku ka ye Jiɛ̈ŋ biäk cɔɔl adau. Tim yennë pol, aye cɔl adau/adiɛɛr. Tim yennë pol, aye cɔɔl adau/adiɛɛr, ye tim ye guaŋ ke lɔyic roŋroŋ, ku na cïn tim cï ŋuaŋ ke thɔ̈ɔ̈l aloi keye adau, ku na liu kee kakɛ̈ ke kooi piɛth lɔyic roŋroŋ ke ka kuany ku loi keye adau. Adau ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k wutic ku dhuɔ̈k baai-yic ëyadɛ̈. Na ye wutic ke ka puɔɔl në riaŋic, yennë bul ku dieer thïn. Ka laai tɔ̈ në wut thok ye cɔɔl alɛi. Na ye baai ke ka ye puɔɔl në tiɔ̈ɔ̈ric, tiɔ̈ɔ̈r yennë bul dieer thïn ka në panoom.  panom thɛɛr cï puɔ̈lic. Ku jɔl yaa wut cï kuaath yic tɔ̈ baai. Adau ayennë lënyde guaŋ ke lɔ nhom rɔkɔk ago adau ya nyiɛc jiil apiɛth piny ke cïï wuɔ̈c. Piny aye jiit ka ye keer ke bäär lɔŋtï ku lɔŋë ku tek kɔc ke yic në rou lɔ kɔckɛ̈ wuttï ku dɔ̈ŋ kɔckɔ̈k në wut lɔɔŋë. Yen aye dhuɔ̈k puɔɔl ke wut cï tekic në rou, wut biäk tök ee tɔ̈ lɔŋë ku wut biäk tök ee tɔ̈ lɔŋtï. Yen aye bɛ̈i juëc kɔ̈k tɔ̈ në Pinynhom puɔɔl (thuɛ̈ɛ̈c); bɛ̈i cït man de yï; Western Europe, Southern Africa, Australia, New Zealand, Argentina, and parts of the United States ke ye pol dïït lɔwai ku jɔl ya bɛ̈i juëc kɔ̈k. Bɛ̈i kɔ̈k aayïkï thuɛ̈ɛ̈c (puɔɔl) në rieth-rieth yic (ice hockey) 

Piath adau (adiɛɛr): Piath de adau ee bë mïth cɔk pol, agut abë akɔ̈ldɛn dac cuɔl. Adau cie yup miäkduur. Aye yup të cennë ɣɔ̈k lony wutic ku cï dɛɛu ke ɣɔ̈k lony ëyadɛ̈, ke dhuɔ̈k aa jɔl lɔ pol në wut thok, të ye cɔɔl alɛl. Ku të dhuɔ̈k lɔ biöök në dɛɛu rookic ke ka lekɛ̈ puɔɔl panoom ka wun cï kuaathic thɛɛr.

Adau/adiɛɛr ee pol thɛɛr ye puɔɔl ɣɔn në dhuɔ̈k.

Rɛ̈ɛ̈c adau (adiɛɛr): Yen arac në käŋ kee rou; Na moc raan nyin ke ka bïï raan nyinbei, ka cɔɔr raan. Ku na moc diɛɛr raan, ke ka dhoŋ. Ku na moc raan lëc ke ka thoŋ lëc.

2.  Anyɔ/Anyɔk

Anyɔ(Anyɔk) ee pol ye mïth puɔɔl wäär thɛɛr baai ka wutic. Yen ee ye puɔɔl në wut thok te ye cɔɔl alɛl. Alɛl të wën tɔ̈ në dhïn thok ka wutic, yennëke koor në tiɔ̈ɔ̈r. Alɛl ayennë miɔ̈ɔ̈th cil thïn. Na cï ɣɔ̈k lony ke dhuɔ̈k aa jɔl pol në anyɔ në alɛlic ëtɛ̈ɛ̈n.

Na ye baai ke anyɔ aye dhuɔ̈k puɔɔl panom, na ye panom cï puɔ̈lic thɛɛr ke noon acil në thok ku dɔ̈ŋ të wäär tɔ̈ ke ye baaiciɛlic, pïm ku ɣöt ka luak ke ɣeric ku cïnic noon.

Yen ee thïn de ruaar yennëke ye lɔ̈ɔ̈m ëbɛ̈n kennë Tuaalde ku jɔl dɔm në tuaal ku ye raan tök yuïïc, ku na cïn thïn de ruaar ke kuɔɔt a löm ku loi ke anyɔ. Yen aye dhuŋ tök jäl yuïïc ku jɔl dhuɔ̈k kɔ̈kkɛ̈ ya thɔ̈ɔ̈r. Na ye raan cï nyɔ thɔ̈ɔ̈r ke raan yen yuïc yen acop kɔc ne ye. Yen raan ye anyɔ yuïïc ee kɔc cop ku jɔl reer cï man akɔ̈ɔ̈n yen reer. Na cï jäl thɔ̈ɔ̈r ke jɔl reer ku cop kɔc ku na dëër raan ke ka yup ɣäm ka piɔ̈u abï thööŋ.

3.  Alueeth

Alueet ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k wut ka baai ëyadɛ̈. Yen aye puɔɔl thëëi wäkɔ̈u të cen ɣɔ̈k jääl raak ke dhuɔ̈k aa jɔl lɔ në wut thok ka panom thiɔ̈k ke wut ku ye baai ke dhuɔ̈k aa jɔl lɔ domic muɔ̈i.

Yen aye lueel;

Thïc: “Alueeth,

Dhuk: Monycoolï!

Nɔŋ ajïp yic ŋö?

Dhuk: “Anɔŋic ca!”

Thïc: “ciɛm ke ŋa.”

Dhuk: “ciɛk ke diaŋ”

Thïc: “Cï lɔ ëno?”

Dhuk: “Ee lɔ peel?”

Thïc: “Në ŋö yic?”

Dhuk: “Në lïŋdïric!”

Thïc: ŋö cennë yen ye miit?”

Dhuk: Ye raan ye këde wun miit, ku na dhiɛɛny cin?”

Ku raan ënɛ̈n lɔ tur dhöl kat raan ëweere te dhiaan. Ku jɔl raan wën ye yen   caal

yen jɔl kɔc cop ku na dëër raan ke ka jiɛk, ku naca raan jak ke döŋ kennë ye raan ca jak në. Ku raanë abë kɔc bɛɛr cop.Yen aye jäl puɔɔl aya.

4.  Lerleer

Lerleer ee pol puɔɔl në dhuk wut ka dhuk baai. Yen ayennë kuɔn akec aye lööm ku nyueth ku jɔl thɔ̈ɔ̈r ye wai. Yen wai aaye keek looi në wan akɔ̈i, wan apoor, ka wan tɔ̈r. yen aye puɔɔl ruɛ̈ɛ̈r te kuɔɔt dhiëth ku të noon ye cɔɔl tɔ̈r cil. Dhuk ee nɔŋ tɔɔŋ juïc yen ke lerleer thɔ̈ɔ̈r, wɛi thii ku wɛi dït, man ye ke cɔɔl tɔɔŋ thii ku tɔɔŋ dït) në polic në ye polë. Alerleer aye puɔɔl në wuɔ̈r ke rou. Dhuɔ̈k aaye röth tek ku ker piny të bennë alerleer ya kɔ̈ɔ̈c ke ye akeu, aken de wuntï ke wunë.

5.   Loot-(Lootee din ë bol wää)

Loot ee pol ye puɔɔl mïth ye dhuɔ̈k nyiin ke cïn nya. Loot aye puɔɔl në kë ye cɔɔl thɔn ë tiɔp. dhuk ee tiim ke guaŋ ke ke ye tuŋ ku ŋol tiɔp ke ye thɔn, ku yennëke cɔɔk de dhuk dɛ̈ kennë ee tuŋ ke ku tiɔmde looi ke ye thɔn. yen na pol dhuɔ̈k ke kaa nyuuc ke cï ke kölkɛ̈ yic ku jɔl thön thɔ̈ɔ̈r, thɔn cï thɔn thɔ̈ɔ̈r ku muk. Yennëka bë ye thɔnë cam. Na lee thɔn reeric ke ka jɔt tuŋ ke thɔn de raanë. Yen dhuŋ ye thɔn cam arëëtic ke kee tuŋ ke thön cï keek cam tɔ̈ɔ̈u, acee bɛɛr guaŋ në tuŋ. Yen dit aye lueel yalɛ̈ të ciɛmë raan thɔn, (“loot eei, din ë Bol wää! Agut abë thön nöök”) ku jɔl dhuk din den cï tak tääu ku wɛrɛɛr ken bënn mïth Riääc piɔ̈ɔ̈th.

6. Agaac

Agaac ee pol ye puɔɔl wäkɔ̈u të cennë kɔc dït jäl niin. Yen ee bul ye dieer cï Atïŋ Atïŋ. Yen aye dieer në dhuɔ̈k ku nyïïr. Nyïïr aaye nyuc biääkden ku nyuuc dhuɔ̈k në biääkden kepɛ̈c, ku jɔl göl puɔ̈l bennë jäl diɛ̈r thïn. kɔc aaye lɔc në nyin, na ye de nyïir yen cï bɛ̈n ke keek aa lɔ ku lɔckɛ̈ dhuɔ̈k, ku lekɛ̈ göl diɛ̈ɛ̈rkɛ̈. na cï thaaden thök, ke yï ŋɛk aa lɔ baŋden. Ku berë gɔl në löc. Na ye nyin de dhuɔ̈k, ke kaa lɔ ku lɔckɛ̈ Nyïïr ku lekɛ̈ göl diɛ̈ɛ̈rkɛ̈.

7. Kakura/Gugura

Guguura ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k wut ku baai. Yen ee acɔ̈m cï riɛɛr yennëke ye lööm(aye kuany rokic) ku jɔl dhii/dhik nom bë nom thoŋ ëbɛ̈n ago ya kop apiɛth. Yen aye puɔɔl në dhuɔ̈k kee rou ka dhuɔ̈k juiëc. Guguura aye pïïc bë miin ka na le kop. Ke yen, yennë ŋɛk lɔ në nyinde, ku ber ŋɛk lɔ në nyinde.

Raan cï wuɔ̈I ke kën kop, ka raan yen cï döŋ thïn, yennëke ye raan ëbɛ̈n ka dhuɔ̈k ënhiɛ pol jäl moi cin.

 

8. Agueleeŋ

Agueleeŋ ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k ku nyïïr. Yen piny aye keer ke në ɣööt. Ke ɣööt wën cï keek keer aaye kɔc ke kɛt thïn të cï raan cop raan. Yen ayennë raan jak ku jɔl kɔc kat, ku raanë kɔc cop. Na le raan dëër ke ka jɛk ku kɛt.

9. Malotha

Malootha ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k ku Nyïïr. Yen aye acïyuiɛl yennëke ye yuii ku jɔl tim ye nom rou kɔɔr. acïyuii aye yuii ke ye cɔ̈ɔ̈c diäk ka juïc. Aye puɔɔl në liɛɛtic, ayennë piny lɔ̈ɔ̈i apiɛth ago wet ya loth apiɛth. Yen wet aye raan tök cɔ̈ɔ̈c thiaan në liɛɛtic ku ɣoi cin apiɛth në raan ëbɛ̈n cï thiaan eno, ago dac këdu dac gut alɛ̈.

10. Billïï/Korkï

Bilïï ee pol ye puɔɔl në mïth dhuɔ̈k ku Nyïïr. Yen wɛ̈t ye cɔɔl bilïï ee wɛ̈t Arabic. Yen aye puɔɔl në kɔc kee rou ka kɔc juïc cï man de lerleer ku anyɔk. Ayennë nyïïn ke bilii lööm ku cɔl ke ye ɣɔ̈k. dhuk ka nya ee bilii ke thön ku ŋut. Piny aye keer ke bäär kɔ̈u ku wec adhuɔ̈m ke ye tök. Ku jit të bennë thɔn ya lɔ kɔ̈ɔ̈c. dhuɔ̈k ka Nyïïr aaye kɔ̈ɔ̈c në adhuɔ̈m nom ku tɛ̈ɛ̈u ŋɛk ɣɔ̈kke ke ke thɔ̈ŋ nyïn ke ɣɔ̈k raanë, ku jɔl kɛ̈ thön cuat te wën cï jiit. Raan cennë thɔnde ɣet arëëtic awɛ̈ɛ̈r thɔn de raanë ke yen në ka kɔn lɔ bë thɔn de cuat ɣöt, ɣön enhiɛ cennë ɣɔ̈k tääu thïn. Raan cennë thɔnde lɔ tr thiɔ̈k ɣöt yennëke kɔn lɔ në raan cennë thɔnde döŋ ciɛ̈ɛ̈n ka cï ɣöt bak nom. Yen acït lerleer raan kennë ɣöt yennëke kan në raan mec ke ɣöt. Yen raan cï kan lɔ abï raan moi no m ka bï ɣɔ̈k cäm bei ɣöt kedhiɛ ku thök wet, ku berë gɔcl në ɣɔ̈k kɔ̈k. Na cï raan raan moi nom ke ka jɔt ɣök ku thök wet, ku berë gɔl në ɣɔ̈k kɔ̈k agut bï raan tök ɣɔ̈k jɔt kedhiɛ ke pol ee thök.

11. Cambee (Cambee-maleget)

 Cambee ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k wäär baai. Yen ayennë wɛ̈t muɔɔny lueel, ku jɔl ŋɛk muk në ye nom. Yen ayennë cintheer ŋan në cinkatim kɔ̈u, jɔl dhuk cath ka rɛ̈m piny kennë dhuk wën cen keek wɛ̈t mony lɛ̈k röth ku ye kën ye cintheer ŋan në cinkatim kɔ̈u ke ka lueel ye cambee ka cambee maleget ku mɛŋ lëc piny në ye cin. Na cï dhuk ye cintheer ŋan në cinkatim kɔ̈u, ke ka cïi mɛŋ piny ye cin, ku cïn kë lueel.

12. Luetlueet- amoŋ-ajïth.

Luetlueet ee pol ye puɔɔl në mïth dhuɔ̈k ku nyïïr. Nyïïr ke ka yen puɔɔl arëët wäär në dhuɔ̈k. Yen ee abil yennëke ye lööm ku jɔl cuïïc ke ye amoŋ Ajïth, ku jɔl dit ya ket ya “amoŋ Ajïth eluet, amoŋ ë nyan eluet.”  Ku jɔl ya lueetic.

13. Ee-Ɣee mɛnh- ayiɔ̈ɔ̈l/Wandeew (Epiglottis musical)

Ɣee-eei ee pol ye puɔɔl në dhuɔ̈k. yen ayennë rör gɔ̈ny kɔ̈u ku jɔl rör bɛ̈n Ɣee-ɣee, mɛnh ayɔ̈ɔ̈l, ɣee ɣee mɛnh……. Yen këriɛ̈ɛ̈n ee bɛ̈n në thaade. Ɣɔn bïï yen ee yen kë piɛth enɔŋ mïth.

14. Cam nya ka päl nyanthi

Cam nya ka nyanthi ee pol puɔɔl në dhuɔ̈k ku Nyïïr,

Dit aye ket ayalɛ̈, “cam nya ka nyanthi? Köör col amook cam ku duk guɛ̈tciɛ̈ weer wei.” ku kɔc weere piny, ku raan tök kɔc cop, në raan bë dëër ku jiɛk.

15. Wenëdɛɛu (Ayit)

Wendɛɛu ee wet. Yen aye puɔɔl në dhuɔ̈k ku nyïïr wendɛɛu aye wec ke ye nom Dhetem ka thiɛ̈ɛ̈r ku rou.  

                                                 16. Tök ku rou (Tökurou)

Tök ku rou ee wen ye puɔɔl në röör. Yen aye wec keye nhom thiɛ̈ɛ̈rkurou juëc ke tökkurou aye lɔ mat në pol yennë ke pol, kɔc ye pol aye pol jɔɔk në tɔ̈ de cin nyic thok de kɔi(ɣɔ̈k) cëke week thok cït mɛn de ye thuëëc töktök në thuöŋke thuëëc ka tim cë ɣöör. Raan ye thuëëc ee koi/dön kornyin kuen benke thuëëc wat, bɛ̈n de thuëëc anɔŋic nyiɛi de kɔi ëbɛ̈n në thuŋic ciirde nyïn thuɔɔŋic ëke kuany ke cök, ku tiëm ëbɛ̈n të cïn kake raan thuëëc ke yin lööm kedhie në tim cë ɣoor kɔu yic cɔk yaa mɛn wɛɛcë kathii në thuëëc ke amatnhom de mäny de kɔu den ëke matnhïïm

Wet ee rin amatnhom de wet yennë kerou ke thuëëc/riäŋ në kɔɔi/dön kornyin ka nyïn kal/thuöŋ cïkke wec piiny ke cïkke roor në timkɔu ka ɣän kɔk raan ë thuëëc arët bë kake raan thuëëc kennë yen jot ëbɛ̈n ke biäkden yen wet kennë acë thuëëc në thuëëc kuötic në ruön buot juëc në Pinynhom.

Rin kë aye rinke wet yekke thuɛ̈ɛ̈c në yë thuëëcë ku ka cïn wet cï week thok. Kɔk nyic keek në wetice (mancala Dïŋlïthic).

Acak yaa man nɔŋ yen rin wär buɔt kabɛt (800) ke rin ke wet thɛɛr ke rin kɔk ayekke nyic ëke rin ke ye wet tɔ̈ŋ ë ku rin kɔk aya aye rin ke wet wääc ka cït buɔt ka rou ke thuëëc jöt acikke ciɛl.

17. Kɔɔr Ɣɛn (kɔr Ɣɛn ëë, alɔ makɔ̈i, alɔ wun ë cuɛɛi)

Kɔɔr Ɣɛn, yen ee pol ye puɔɔl wɛ̈ric, aaye wɛ̈ɛ̈r wën yennë mïth ka dhuɔ̈k ke bou thïn. Awuɔ̈l, Athɔ̈ŋgɔ̈l. Yen ayennë dhuŋ tök rony ku jɔl dhuɔ̈k kɔ̈k kɛ̈ kɔɔr wɛ̈ric. Na cï yïn dɔm yïn dhuŋ wën cï rony ke ber raanë kɔɔr. Yen aye lueel aylɛ̈, kɔr ɣɛn ëë alɔ maköi, alɔ wun ë cuɛɛi! Tïŋ kë cool dïït tï!  Ku na liec dhuk k e dhuŋ wën yen luel e a ruɔny në tip në pïu yic ku jɔl kɔɔr. Yïn ye nom lɔ cuɔ̈ɔ̈k bie të wën kën yïn raan piŋ cök në piu yic. Ba kɔc jäl yuiɛ̈l wuya wɛ̈ric ëtëwën. Na kënnë yïn kɔɔr abë yïn dɔm ke yuïïl kɔc wuya. Yen pol kënnë ee mïth piɔ̈ɔ̈c në kuaŋ, cie riɔ̈ɔ̈c në pïu, wëëi bï ya dhiɛɛc në pïu thäär ke cï dɔc mou.

 

Dinka (Thuɔŋjäŋ) Perfect Tense and present Tense: A verb form indicating that an action or state has been completed at the present time, in the past, or will be completed in the future.

1.   Diäär eke cï cuïn thaal = the women who had cooked food. (Past perfect tense).

2.    Dhuɔ̈k eke cï ɣɔ̈k raak aa bɛ̈n baai= the boys who had milked cows, came home. (Past perfect tense).

3.    Gokï cuɔ̈k lɔ bɛ̈n wutic = But they would not come to the cattle camp (past perfect tense).

4.    Keek aacïï bï bɛ̈n wutic = they will not come in the cattle camp (simple future tense).

5.    Ɣɛn cï miɛ̈thdiɛ̈ juiir = I have prepared my dinner (Present perfect tense).

6.    Ɣɛn cï miɛ̈thdiɛ̈ juiir = I have prepared my dinner (Present perfect tense).

7.    Keek ee të cïk ɣɔ̈k raak wën miäk =they would have milked the cows since morning.

8.    Wën ye cï marɔ̈r lööm, go ɣɔ̈k raak = and when she had taken a jar, she milked the cows (Past perfect tense).

9.    Na ye cï nya ɣɔ̈k raak, go ca laar buric = and when a girl had milked the cows, she took milk under tree(Past perfect tense).

10.  Ɣɔn ye cï tik awalwala thaal, go ŋɔɔc= and when a woman had cooked awalwala, she seasoned. (Past perfect tense).

11.  Ɣɔn ye cï tik awalwala thaal, go tuup në miöŋ ë woŋ= and when a woman had cooked awalwala, she seasoned with cow butter. (Past perfect tense).

12.  Kë cuk piŋ = what we have heard (Present perfect tense).

13.  Kë cuk ŋëm në wɔnyïïn = what we have seen with our eyes (Present perfect tense).

14.  Kë cuk ɣoi = what we have looked (Present perfect tense).

15.  Kë cuk ku döt = what we have learned (Present perfect tense).

16.  Kë cukku ŋöör në wɔwuum = what we have smelled with our noses (Present perfect tense).

17.  Kë cukku jak në wɔcin = what we have touched with our hands (Present perfect tense).

18.  Kë ca piŋ në yïthciɛ̈ keerou = what I have heard in my two ears (Present perfect tense).

19.  Yen acï buï = he has mocked (present perfect tense).

20.  Keek ee të cïk dom puur thɛɛr = they would have cultivated the land long ago (Present perfect tense).

21.  Wën ye cï ye lööm, go tëëk në thoŋ thii = and when he had taken it, then he passed in the narrow path.

22.  Yen acï guŋ piny =He has stooped down (Present perfect tense).

23.  Yen acï tor piny =He has stooped down (Present perfect tense).

24.  Yen acï guŋ piny ku cooth tueŋ lɔ thööc =He has stooped down and reached toward. (Present perfect tense).

25.  Yen acï tor piny ku cooth tueŋ lɔ thööc =He has stooped down and reached toward (Present perfect tense).

26.  Marï ee tɔ̈ baai wääraköl =Mary was home yesterday (Present perfect tense).